بهترین ناداستان‌های ۲۰۲۴  به انتخاب «گاردین» | از پوچی‌های زندگی یک ملکه تا تروما‌های آل پاچینو

به گزارش شهرآرانیوز؛ زندگی آدم‌های مشهور، محبوب یا تأثیرگذار یا آدم‌های معمولی که در موقعیت‌های نادر و خاص یا خطیری قرار می‌گیرند و پس از بیرون آمدن از آن موقعیت‌ها دیگر آن آدم‌های سابق نیستند یا چیزی چشمگیر به آن‌ها اضافه یا از آن‌ها کم شده است می‌تواند دستمایه نوشتن کتاب‌هایی شود که اتفاقا کم هم خواننده ندارند و گاه برخی شان به صدر فهرست پرفروش‌ها نیز راه پیدا می‌کنند.

ژانر «ناداستان» ژانری تازه نیست، اما در سال‌های اخیر توجه به آن رشدی محسوس داشته است. در ایران نیز برخی ناشران مختلف در سال‌های اخیر سهم قابل توجهی از آثار خود را به ناداستان اختصاص داده‌اند، اعم از تألیف و ترجمه. بازار کتاب‌های آموزشی و کارگاه‌های نوشتن ناداستان و جستار هم گرم است و مجلاتی که به صورت تخصصی ناداستان منتشر می‌کنند یا صفحاتی را به آن اختصاص می‌دهند نیز نشان دهنده بالاگرفتن میل مخاطبان به این گونه ادبی است.

یکی از سنت‌های مطبوعاتی این است که نشریات، با پایان هر سال، فهرستی از بهترین آثار ادبی سال رفته را به انتخاب خود، شخصیت‌های سرشناس، نویسندگان، منتقدان یا ... منتشر می‌کنند. این فهرست‌ها در جا‌هایی اشتراک و در مواردی اختلاف دارند، اما ــ بسته به اعتبار آن رسانه و تهیه کننده فهرست ــ به مخاطبان گِرا می‌دهند که با خیالی آسوده‌تر دست به انتخاب کتاب بزنند.

«گاردین» هم که یکی از نشریات معتبر جهان است، در گزارشی که به تازگی و با آغاز سال ۲۰۲۵ منتشر کرده، شماری از بهترین‌های ناداستان در سال ۲۰۲۴ را معرفی کرده است که شاید محل تأمل باشند. معرفی تعدادی از آن‌ها در ادامه می‌آید.

روایتِ زندگی الیزابت دوم: کمی پوچ درست مثل واقعیت

روش‌های بی شماری برای روایت داستان زندگی وجود دارد، همان طورکه بهترین زندگی نامه‌های امسال نشان می‌دهند. کتاب قطور «سفر دور ملکه»، اثر کِرِگ براون، درباره سلطنت الیزابت دوم، روایت خطی را کنار می‌گذارد و به جای آن از مجموعه‌ای از یادداشت‌های روزانه، نامه ها، قطعات کوتاه، خاطرات دست دوم و حتی رؤیا‌ها استفاده می‌کند. نتیجه کتابی غیرمتعارف و فوق العاده گستاخانه است که باتوجه به پوچی‌های سلطنت، به همان اندازه که خود ملکه را نشان می‌دهد، نشان می‌دهد که دیگران چگونه ملکه را می‌دیدند.

عروس سَیّاسِ وینستون چرچیل

«قدرت ساز: پاملا چرچیل هریمن»، اثر سونیا پورنل، پرتره‌ای غنی و جذاب از یک اشراف زاده دیگر و به ظاهر ناشناخته است. پورنل می‌گوید که هریمن، عروس وینستون چرچیل، دیپلماتی زیرک بود که به واسطه سه ازدواج و روابط متعدد با مردان قدرتمند تأثیر خوبی بر سیاست‌های اواسط قرن بیستم گذاشت. (عاشقان او یک شاهزاده، یک کشتی ران خرپول و یک مجری مشهور آمریکایی بودند.)

فرانتس فانون و چهار سیاه پوست دیگر، غریبه‌هایی در جامعه

کتاب «غریبه ها»، اثر اکاو ایشون، یک زندگی نامه گروهی است که به شیوه دوم شخص نوشته شده است و ماهرانه به ذهن و انگیزه‌های پنج مرد پیشگام و پیشرو و تأثیرگذار سیاه پوست می‌پردازد: بازیگر و نمایشنامه نویس، ایرا آلدریج؛ کاوشگر، ماتیو هنسون؛ فعال سیاسی-اجتماعی، مالکوم ایکس؛ فوتبالیست، جاستین فاشانو؛ و روان پزشک و متفکر، فرانتس فانون. او می‌نویسد که هریک از این افراد با «تبعیدی بودن» پیوند دارند: «شخصیتی درحال حرکت در جهانی که او را بیگانه می‌دانست».

زنانی که توماس هاردی را شکل دادند

زندگی نامه گروهی دیگر «زنان هاردی»، اثر پائولا بیرن، است که با مهارت به زنانی پرداخته که توماس هاردیِ نویسنده را شکل داده‌اند. بیرن با معرفی مادر سرسخت او، جمیما، همسر اول ناراضی اش، اِما، و معشوقه‌ای که همسر دومش شد، فلورانس، نشان می‌دهد که، اگرچه هاردی زنان خیالی آزادمنشی را که خود خالقشان بود گرامی می‌داشت، اما چندان شیفته زنان واقعی نبود.

پل گوگن، نقاشی وحشی

دیدگاه غالب در قرن ۲۱ نسبت به پل گوگن، نقاش پست امپرسیونیست، این است که او شخصیتی نامطلوب بود، اما کتاب «موجود وحشی»، اثر سو پرایدوکس، دیدگاه دیگری ارائه می‌دهد: اینکه اگرچه او مقدس نبود، شهرتش به عنوان یک استعمارگر، شکارچی، و هیولایی مبتلا به سیفلیس ناعادلانه است.

تلاش برای بقا در دریا و ازدواج

«موریس و مارالین»، که می‌توان آن را مانند یک داستان خواند، روایت فوق العاده جذابِ سوفی الم هیرس از ماجراجویی دریایی یک زوج است در مارس ۱۹۷۳. این سفر دریایی، زمانی که یک نهنگ به قایق آن‌ها برخورد کرد و باعث شد در قایقی کوچک رها شوند، به کابوس تبدیل شد.

«موریس و مارالین»، علاوه بر داستانی قابل توجه از بقا، یک درام معنوی نیز هست که فشار‌های روابط عاشقانه را آشکار می‌کند. الم هیرس می‌پرسد: «ازدواج چیست جز گیرافتادن در قایقی کوچک با کسی و تلاش برای بقا؟»

آشپز ستارگان

«خانواده من و دیگرستارگان راک»، اثر تیفانی موری، از یک زندگی خانوادگی غیرمتعارف دیگر می‌گوید. مادر موری آشپز ستارگان بود. این یعنی سال‌های اولیه زندگی نویسنده با پرسه زدن در یک استودیوی ضبط در مونموث در کنار غول‌های موسیقی مانند بلک سبث، کوئین، دیوید بویی و موتورهد سپری شد. عکس‌های عجیب وغریب ــ فردی مرکوری که دمپایی پوشیده درحال ضبط است ــ درکنار دستور‌های پخت مادرِ موری در کتابی قرار گرفته‌اند که به همان اندازه غیرمعمول و جذاب است.

ژانرشکنی ریچارد فلاناگان

«سؤال ۷» نوشته ریچارد فلاناگان، نویسنده تاسمانیایی، اثری قدرتمند و ژانر شکن است که تاریخ، علم و خاطرات را ترکیب می‌کند. این کتاب برنده جایزه بِیلی گیفورد امسال شد. نویسنده از اردوگاه اسیران جنگی ژاپنی، که پدرش در آنجا به عنوان کارگر زندانی بوده، بازدید می‌کند و آن را با صحنه‌هایی از تاریخ و از زندگی خود، از جمله یک برخورد وحشتناک با مرگ، درهم می‌آمیزد.

در ادامه حتما بخوانید مروری بر چند رمان و ناداستان مهم که جنگ جهانی دوم زمینه خلق آن هاست | ویرانی بزرگ به مثابه فرصت ادبی

سه کتاب از سیاست مداران آمریکا

دو کلینتون امسال خاطرات خود را منتشر کردند: در کتاب «چیزی ازدست رفته، چیزی به دست آمده»، هیلاری کلینتون هم به آنچه می‌توانست باشد فکر می‌کند ــ در سال ۲۰۱۶ او کاخ سفید را به دونالد ترامپ باخت ــ و هم به آنچه هنوز باید درزمینه برابری زنان انجام شود، درحالی که «شهروند»، اثر بیل کلینتون، زندگی پس از ریاست جمهوری را شرح می‌دهد.

نانسی پلوسی، رئیس سابق مجلس نمایندگان، در کتاب «هنر قدرت»، روایت‌های زنده و نگران کننده‌ای از حمله به ساختمان کاپیتول واشنگتن در سال ۲۰۲۱ و حمله به همسرش، پل، در سال ۲۰۲۲ ارائه می‌دهد، زمانی که یک معترض راست افراطی وارد خانه آن‌ها شد و با چکش به او حمله کرد.

آل پاچینو، پسر خوشتیپ

درمیان انبوه خاطرات افراد مشهور، کتاب «پسر خوش تیپ»، اثر آل پاچینو، خودنمایی می‌کند.

این کتاب، با صداقت، تغییرات بازیگر را از یک دانش آموز ولگرد و ترک تحصیل کرده تا زمانی که بازیگر پرتلاش تئاتر می‌شود و ــ درنهایت ــ تبدیل شدنش به ستاره فوق العاده فیلم‌های «بعدازظهر سگی» و «پدرخوانده» شرح می‌دهد.

داستان او پر شده است با غم و اندوه: ابتدا از رهاشدن توسط پدرش در سن دوسالگی و سپس از مرگ مادرش براثر مصرف بیش ازحد دارو در سن بیست ودوسالگی. پاچینو فاش می‌کند که چگونه در الکل غرق شد تا اینکه چارلی لاتن، بازیگر و معلم، پا پیش گذاشت و او را متقاعد کرد الکل را کنار بگذارد.

کودکی سخت یک شاعر ملی

رابطه مادرودختری در قلب «مادر سایه دار»، اثر گِوینت لوییس، شاعر ملی سابق ولز، قرار دارد که دوران کودکی پرازآزارواذیتش را با شجاعت، بصیرت و سخاوت نادر روایت می‌کند.

ترجمه: گروه فرهنگ و ادبیات شهرآرا